Stare zegary

Joseph Weigart a Tarnow

     Joseph Weigart był zegarmistrzem działającym w Tarnowie na przełomie XVIII i XIX wieku. Pochodził z południowej Niemiec i osiedlił się w Tarnowie około 1780 roku. Weigart był znany jako wybitny rzemieślnik i zegarmistrz. W swojej pracowni wytwarzał zegary kieszonkowe, wieżowe i ściennych, które cieszyły się uznaniem wśród klientów. Jego zegary były eksportowane do innych krajów europejskich, w tym do Włoch, Anglii i Rosji.

    Weigart był również aktywny w życiu społecznym Tarnowa. Pełnił funkcję radnego miasta oraz członka różnych stowarzyszeń rzemieślniczych i cechów. Był także członkiem miejskiego sądu. Za swoją pracę i osiągnięcia Weigart otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym tytuł "Mistrza Rzemiosła" oraz Order Świętego Stanisława. Jego praca przyczyniła się do rozwoju zegarmistrzostwa w Tarnowie i regionie, a jego zegary są dziś cenionymi zabytkami.

     Mechanizm bicia z repetierem, urządzeniem pozwalającym na powtórzenie wydzwanianej godziny, uruchamiany przez pociągnięcie sznureczka widocznego z boku szafki. Repetier wynaleziony we Francji w 1676 r., w zegarach polskiej produkcji często był stosowany w XVIII i XIX w.

Wiesława Siedlecka - Polskie zegary  (str. 101)

 (zdjęcie zegara 1, zdjęcie zegara 2)

       Znalazłem jeszcze tylko dwie publikacja odnośnie tego zegarmistrza:

1. TEMPUS TENE - Zegary mechaniczne w Polsce - tradycja i współczesność - Andrzej Leo (str. 140) - (zdjęcie)
2. Maciej Kluss - Zegary na zamku pszczyńskim (str. 50) - (zdjęcie)

Marino Evile a Roma 1739

     Pomimo moich usilnych prób nie udało mi się znaleźć żadnych materiałów o takim zegarmistrzu. Uzyskałem tylko informację (z włoskiego forum), że  jest to tzw. „zegarek aktówkowy”, tak nazywany, ponieważ takie zegary były noszone w dłoni, aby ustawić godziny innych stałych zegarów. Druga sugestia, że takie zegary jezuici przywizili zarówno do Japonii, jak i do Chin gdzie zostali „przyjęci” przez cesarza na dworze i wykorzystali go do ewangelizacji tych ziem wieki temu. 

     Może ktoś z czytelników ma jakieś większe wiadomości lub literaturę o tym zegarmistrzu. Proszę o informację.

Gustav Becker 1899

     Gustav Eduard Becker (ur. 2 maja 1819 w Oleśnicy na dzisiejszym Dolnym Śląsku, zm 14 września 1885 w Berchtesgaden) – niemiecki zegarmistrz i i założyciel marki zegarów Gustav Becker. Uczył się jako czeladnik we Frankfurcie nad Menem, La Chaux-de-Fonds, Dreźnie, Monachium, Berlinie i Wiedniu (u mistrza zegarmistrzostwa Philipa Happachera). 1 kwietnia 1847 otworzył pierwszy w Świebodzicach sklep z zegarami. W 1852 na wystawie przemysłowej we Wrocławiu jego zegary były sygnowane jako Gustav Becker. W 1854 Becker otrzymał kontrakt z pocztą. Produkcja gwałtownie wzrosła, ponieważ w 1873 na wystawie światowej w Wiedniu Becker ogłosił wyprodukowanie 75 000 a w 1875 r. 100 000 zegarów. 15 maja 1885 jest to już 750 000, a w 1892 wyprodukował 1 000 000 zegarów. Ten historyczny zegar znajduje się dzisiaj w Świebodzicach, w zakładach “Termet S.A.”. W XIX i w pocz. XX w. świebodzickie zegary były chętnie kupowane w całej Europie a nawet w salonach firmy Beckera w Stanach Zjednoczonych. Dziś są natomiast poszukiwane przez antykwariuszy i kolekcjonerów. Efektowny grobowiec G. Beckera i członków jego rodziny znajduje się na świebodzickim cmentarzu komunalnym przy ul. Wałbrzyskiej. Po jego śmierci firmę przejął jego syn Paweł Albert Becker i został szefem firmy. Porozumienie zawarte miedzy fabrykami "Junghans", "Hamburg-Amerika" oraz "Vereinigten Freiburger Uhrenfabrik A.G." skutkuje 01. lipca 1930 roku fuzją tych zakładów pod nazwą "Uhrenfabriken Gebrüder Junghans AG". 

     Nr  seryjny 1376079

Friedrich Mauthe, Schwenningen FMS 

     Firma wywodzi się od założyciela i dealera towarów ogólnych Friedricha Mauthe i jest ściśle związana z produkcją zegarów w Schwarzwaldzie. Mauthe założył w Schwenningen handel częściami do zegarków w 1844 roku, a także sprzedawał gotowe zegarki od lokalnych zegarmistrzów. Pod koniec lat 70. XIX w. rozpoczęto produkcję zegarów własnych. W 1872 r. do firmy dołączył jego syn Christian Mauthe (1845–1909), który w 1876 r. został przekazany jemu i jego bratu Jakobowi. Bracia przeszli z produkcji ręcznej do przemysłowej, zbudowali nowoczesną fabrykę w 1881 roku. Od lat 90. XIX wieku Mauthe używał orła w szponach w podzielonym kole z inicjałami założyciela F i M jako logo. Około 1900 r. producent zegarów zatrudniał ponad 1100 osób i wyprodukował szeroką gamę budzików, zegarów ściennych wahadłowych, zegarów stojących, zegarów bufetowych i zegarów biurowych. Od 1946 r. produkuje również zegarki na rękę. Mauthe wytwarzał własne mechanizmy mechaniczne i długo trzymał się tej technologii. Niewypłacalność fabryki zegarków Mauthe w 1975 roku zakończyła ponad 130-letnią historię firmy, która przetrwała pięć pokoleń własności rodzinnej.

     FSM D.R.P. 55006 nr seryjny 14865 wyprodukowany około 1890 roku.

Junghans "kiwak"

     W latach 1910-1938 fabryka zegarów Gebrüder Junghans w Schramberg/Schwarzwald wyprodukowała serię zegarów, które początkowo (w katalogach do 1911 roku) występowały pod nazwą „Pendeluhren” (zegary wahadłowe), później „Pendel-Uhren” i od 1923 do końca produkcji w 1938 jako „Schwingende Uhren, geschützte Junghans Spezialität” (zegary oscylacyjne, chroniona specjalność Junghans). Zegary te służyły jako eksponaty i przyciągały wzrok w witrynach sklepowych zegarmistrzów i sklepów zegarmistrzowskich oraz oddziałów Junghans, ale były również sprzedawane użytkownikom końcowym.

     Nie jest jasne, do czego odnosiło się oznaczenie „chroniony”, ponieważ w tym czasie na rynku było już kilku innych producentów z zegarkami opartymi na tej samej zasadzie funkcjonowania tj. przy pomocy ukrytego wahadła. Oscylujący zegar zawieszony jest na statycznym przedmiocie artystycznym i przyciąga wzrok ruchomym mechanizmem zegara, a dopiero w drugiej kolejności samą figurą na której ten zegar jest zawieszony.

     Zegary tego typu nazywane są również „Mysterieuse” (tajemnicze), choć ta nazwa nie określa jak działają. Występuje również nazwa „Schwingpendeluhren” (oscylujący zegar wahadłowy), w języku angielskim „swing” (huśtający) lub „swinging clock” (kołyszący się zegar). W języku polskim przywarła nazwa „kiwak”.

     Mój zegar nie jest katalogowym egzemplarzem (świadczy też o jego wyjątkowości) choć zegar jest autentyczny. Na tarczy (prawdopodobnie) jest nazwa sprzedawcy i osłona mechanizmu jest nietypowa. Figura z brązu (6 kg) sygnowana. Wymiary: wysokość całkowita. - 62 cm, wysokość figury do głowy - 50 cm, średnica podstawy - 16 cm.

Gordian Hettich & Sohn GHS 

     Firma Gordian Hettich Sohn była jedną z najważniejszych firm zegarmistrzowskich w Furtwangen w Schwarzaldzie. Założycielem firmy był Gordian Hettich (1825-1900), wybitna osobowość Furtwangen. Rok założenia 1836, wymieniony przez samą firmę w reklamach, nie jest już dziś możliwy do prześledzenia. Syn Gordiana Hetticha, Herrmann, przejął produkcję zegara, a w 1881 roku nazwa firmy Gordian Hettich Sohn została po raz pierwszy wymieniona w raporcie z Wystawy Światowej w 1881 roku w Melbourne, kiedy to firma otrzymała honorową nagrodę III klasy za kukułkę, trębaczkę i muzykę. W 1902 roku firma została przekształcona w spółkę. Nowym właścicielem został Max Roder, który zachował nazwisko Gordian Hettich Sohn. W 1909 roku firma zatrudniała 20-25 zegarmistrzów, stolarzy, snycerzy, robotników niewykwalifikowanych i tyle samo chałupników. Rozwiązanie firmy w 1920 r.

     Duża kwadransowa kukułka wyprodukowana w drugiej połowie XIX w.